آشنایی با سیستم گاچا در بازی

اگر اهل بازی‌های موبایلی یا نقش‌آفرینی باشید، احتمالا با واژه «گاچا» برخورد کرده‌اید؛ سیستمی که با یک کلیک، شما را درگیر شانس، هیجان و گاهی خرج‌های سنگین می‌کند. آشنایی با سیستم گاچا در بازی می‌تواند به شما کمک کند تا بهتر بفهمید این مکانیزم چگونه عمل می‌کند، چرا تا این حد محبوب شده و چه چیزی باعث شده است مرز بین سرگرمی و خطر مالی آن‌قدر باریک باشد. در ادامه، نگاهی دقیق و بی‌پرده به مکانیزم گاچا، انواع آن، مدل درآمدزایی و حاشیه‌هایش خواهیم داشت؛ با تکاف‌مگ همراه باشید.

گاچا یعنی چه؟

واژه «گاچا» از صدای چرخاندن دستگاه‌های فروش کپسولی ژاپنی (گاشاپون) آمده است. در این دستگاه‌ها، با انداختن سکه، یک کپسول تصادفی با اسباب‌بازی کوچک دریافت می‌کنید؛ بدون آنکه بدانید داخلش چیست. این مفهوم مستقیما به بازی‌ها منتقل شده است. بازیکن با خرج‌کردن پول یا ارز درون‌بازی، یک جایزه تصادفی، از شخصیت نایاب گرفته تا آیتم تزئینی، دریافت می‌کند.

سازوکار گاچا چگونه است؟

در بازی‌های گاچا، بازیکن‌ها با ارز رایگان درون بازی یا ارز خریدنی با پول واقعی، اقدام به «رول» کردن (استفاده از ارز درون‌بازی برای دریافت یک جایزه تصادفی) می‌کنند. نتیجه هر بار رول‌کردن گاچا کاملا به شانس بستگی دارد. آیتم‌ها یا شخصیت‌ها در دسته‌بندی‌هایی بر اساس سطح کمیابی (مثلا سه‌ستاره تا پنج‌ستاره) قرار دارند و نرخ به‌دست‌آوردن آیتم‌های کمیاب می‌تواند تا ۰.۵٪ یا کمتر هم برسد.

بازی‌هایی مثل Genshin Impact، Fate/Grand Order یا Dragon Ball Legends از همین مکانیزم برای جذب، نگه‌داشتن و کسب درآمد از بازیکنان استفاده می‌کنند.

انواع سیستم‌های گاچا

با گذشت زمان، سازندگان، مدل‌های متنوعی از گاچا را توسعه داده‌اند. برخی از رایج‌ترین‌ها را در زیر توضیح می‌دهیم:

Step-up Gacha

در این مدل، با هربار رول‌کردن، شانس بازیکن برای دریافت آیتم کمیاب افزایش می‌یابد. معمولا در چند مرحله طراحی می‌شود؛ مثلا در رول چهارم یا هفتم، یک آیتم نایاب تضمینی داده می‌شود.

هدف: تشویق بازیکن به خرج‌کردن بیشتر با وعده پاداش بزرگ‌تر در آینده نزدیک

مثال: Dragon Ball Legends

Box Gacha

در این نوع، جایزه‌ها در یک جعبه محدود قرار دارند. هر بار که گیمر آیتمی را دریافت می‌کند، از لیست حذف می‌شود. یعنی با هر پول، احتمال دریافت آیتم‌های باارزش‌تر بیشتر می‌شود.

هدف: ایجاد حس پیشرفت واقعی و امکان مدیریت بهتر تصمیم‌ها

مثال:  Pokémon Masters EX

Sugoroku Gacha

بر پایه یک بازی سنتی ژاپنی طراحی شده است که هر بار رول‌کردن باعث پیشروی گیمر روی یک مسیر (مثل صفحه بازی مار و پله) می‌شود. هر خانه یک جایزه دارد و خانه‌های پایانی معمولا ارزشمندترند.

هدف: ترکیب حس پیشرفت با شانس و القای حس داستان‌محوربودن در روند گاچا

مثال: در برخی ایونت‌های فصلی بازی‌های ژاپنی دیده می‌شود.

Kompu Gacha

بازیکن باید مجموعه‌ای کامل از آیتم‌ها را جمع‌آوری کند تا بتواند جایزه نهایی را دریافت کند. این نوع به‌دلیل احتمال پایین موفقیت و شباهت زیاد به قمار، در ژاپن ممنوع شد.

هدف: افزایش شدید نرخ درگیری کاربران با سیستم گاچا، اما با ریسک بالا و فشار روانی

وضعیت: ممنوع در ژاپن از سال ۲۰۱۲

چرا گاچا این‌قدر اعتیادآور است؟

احساسات پشت هر رول گاچا، دلیل اصلی جذابیت آن است. از لحظه‌ای که ارز جمع می‌کنید تا ثانیه‌ای که نتیجه ظاهر می‌شود، درگیر هیجان و انتظار هستید. اگر آیتم کمیاب به‌دست آورید، احساس پیروزی می‌کنید و اگر نه، امید به امتحان دوباره در شما ایجاد می‌شود.

علاوه‌بر این، میل انسانی به جمع‌آوری هم نقش مهمی دارد. بسیاری از گیمرها به‌جای قدرت واقعی آیتم، صرفا به‌دنبال کامل‌کردن کلکسیون شخصیت‌ها هستند. شخصیت‌هایی که با طراحی، صداگذاری و داستان‌های عمیق، پیوند عاطفی ایجاد می‌کنند.

گاچا و مدل درآمدزایی

گاچاها رایگان شروع می‌شوند، اما برای پیشرفت سریع یا شرکت در ایونت‌های محدود، خرید ارز درون‌بازی اجتناب‌ناپذیر است. این مدل باعث شده است بازی‌هایی مانند Genshin Impact میلیاردها دلار درآمد داشته باشند.

مثال‌هایی از پیاده‌سازی موفق

اگر گاچا با طراحی منصفانه و پاداش‌های هدفمند همراه باشد، می‌تواند هم جذاب و هم درآمدزا باشد. در ادامه، به دو نمونه موفق از این سیستم اشاره می‌کنیم.

Fire Emblem: Heroes با سیستم تخفیف برای رول‌های پشت‌سرهم، انتخاب نوع شخصیت و استفاده از آیتم‌های تکراری برای تقویت، تعادلی مثال‌زدنی بین سرگرمی و درآمدزایی ایجاد کرده است.

Genshin Impact با کیفیت گرافیکی بالا، شخصیت‌های قوی و سیستم گاچایی که گرچه انتقادهایی داشته است، اما همچنان یکی از پررونق‌ترین مدل‌ها را دارد.

جمع‌بندی

گاچا ترکیبی از طراحی هوشمند، روان‌شناسی رفتاری و مدل درآمدزایی است که اگر درست پیاده‌سازی شود، می‌تواند هم سودآور و هم سرگرم‌کننده باشد؛ اما مرز بین جذابیت و سوءاستفاده بسیار باریک است.

آیا آماده‌اید که با هر رول، هم شانستان را امتحان کنید و هم بازی را عمیق‌تر تجربه کنید؟ یا ترجیح می‌دهید از دور نظاره‌گر باشید؟ انتخاب با شماست؛ اما یادتان نرود که در گاچا، شانس همیشه فرمانروایی می‌کند.