راهنمای صفر تا صد ساخت NAS

ساخت NAS یکی از بهترین روش‌ها برای مدیریت و ذخیره‌سازی داده‌های شخصی و کاری است. بسیاری از کاربران هنوز به هارد اکسترنال یا سرویس‌های ابری بسنده می‌کنند، اما راه‌اندازی NAS امکان کنترل کامل و امنیت بیشتر اطلاعات را فراهم می‌کند. با ایجاد یک ذخیره‌ساز شبکه‌ای، می‌توان فایل‌ها را روی تمام دستگاه‌ها به‌اشتراک گذاشت، پشتیبان‌گیری خودکار انجام داد و حتی از راه دور به داده‌ها دسترسی پیدا کرد. این مقاله مسیر صفر تا صد ساخت NAS را بررسی می‌کند؛ از انتخاب سخت‌افزار و سیستم‌عامل گرفته تا تنظیم امنیت، پشتیبان‌گیری و امکانات پیشرفته.

با تکاف مگ همراه باشید.

بخش اول: NAS چیست و چرا باید بسازیم؟

NAS یا Network Attached Storage در واقع یک سرور ذخیره‌سازی کوچک است که از طریق شبکه به دستگاه‌های شما متصل می‌شود. برخلاف هارد اکسترنال که فقط به یک سیستم محدود می‌شود، NAS اجازه می‌دهد چندین کاربر همزمان به داده‌ها دسترسی داشته باشند.

مزایای NAS

ساخت NAS باعث افزایش امنیت و کنترل کامل روی فایل‌ها می‌شود. سرویس‌های ابری همواره نگرانی‌هایی درباره حریم خصوصی دارند، اما NAS خصوصی این نگرانی‌ها را برطرف می‌کند. سرعت انتقال در شبکه داخلی بسیار بالاتر از اینترنت است و مدیریت فایل‌های حجیم و پروژه‌های کاری را آسان می‌کند.

کاربردهای پیشرفته

NAS تنها برای ذخیره فایل استفاده نمی‌شود. کاربران می‌توانند از آن برای مدیریت پروژه‌ها، میزبانی سرور مدیا یا اجرای ماشین‌های مجازی بهره ببرند. این تنوع کاربرد باعث شده بسیاری از شرکت‌ها و کاربران حرفه‌ای به فکر ایجاد NAS شخصی بیفتند و استقلال بیشتری در مدیریت داده‌ها داشته باشند.

بخش دوم: انتخاب سخت‌افزار مناسب

کیس و مادربورد

برای شروع باید کیس یا محفظه‌ای انتخاب کنید که ظرفیت چند هارد را داشته باشد. کیس‌های کوچک و کم‌مصرف برای استفاده خانگی مناسب‌اند. مادربورد باید تعداد کافی درگاه SATA و M.2 داشته باشد تا بتوان چندین دیسک را همزمان نصب کرد و عملکرد سیستم دچار مشکل نشود.

پردازنده و رم

برای ذخیره‌سازی معمولی خانگی، رم چهار تا هشت گیگابایت کافی است. اگر قصد اجرای ماشین‌های مجازی یا اپلیکیشن‌های سنگین را دارید، رم 16 تا 32 گیگابایت و پردازنده چهار هسته‌ای یا بالاتر ضروری است. پردازنده‌های کم‌مصرف مانند Intel i3 یا AMD Athlon انرژی کمی مصرف می‌کنند و برای NAS خانگی گزینه‌های مناسبی هستند.

هارددیسک و پیکربندی RAID

برای ذخیره طولانی‌مدت، هاردهای NAS Optimized مانند WD Red یا Seagate IronWolf مناسب‌اند. اگر سرعت بالا نیاز دارید، ترکیب SSD با هارد معمولی توصیه می‌شود. پیکربندی RAID از دست رفتن داده‌ها جلوگیری می‌کند. RAID 1 و RAID 5 تعادل مناسبی بین امنیت و ظرفیت ایجاد می‌کنند و متداول‌ترین گزینه‌ها هستند.

بخش سوم: سیستم‌عامل و نرم‌افزارهای  NAS

TrueNAS

TrueNAS یک گزینه محبوب است که امکانات RAID-Z و رابط مدیریتی تحت وب ارائه می‌دهد. کاربران حرفه‌ای که کنترل دقیق می‌خواهند، می‌توانند از این سیستم‌عامل استفاده کنند.

OpenMediaVault

OpenMediaVault نصب آسان، پلاگین‌های متعدد و جامعه کاربری فعال دارد. برای تازه‌کارها جذاب است و مدیریت NAS را ساده می‌کند.

UnRAID و Ubuntu Server

UnRAID انعطاف بیشتری برای ترکیب هاردهای مختلف و اجرای ماشین‌های مجازی فراهم می‌کند. Ubuntu Server گزینه سبک و آزاد برای کاربران لینوکس‌دوست است، اما یادگیری آن زمان بیشتری می‌طلبد. انتخاب سیستم‌عامل باید مطابق نیاز و سطح تجربه شما باشد.

بخش چهارم: پیکربندی شبکه و امنیت

تنظیم شبکه

ابتدا باید یک آدرس IP ثابت اختصاص دهید تا دستگاه‌ها همیشه بتوانند به NAS متصل شوند. این کار از طریق روتر یا تنظیمات سیستم‌عامل قابل انجام است و مانع اختلال در اتصال می‌شود. همچنین، با تنظیمات درست شبکه می‌توان سرعت انتقال داده را بهینه کرد و تداخل با دیگر دستگاه‌ها در شبکه را کاهش داد. برای شبکه‌های بزرگ‌تر، اختصاص VLAN یا تنظیمات QoS می‌تواند اولویت‌بندی ترافیک NAS را بهبود دهد و عملکرد پایداری ایجاد کند.

امنیت و رمزنگاری

فعال‌سازی SSL یا TLS ارتباط داده‌ها را امن می‌کند و از شنود یا دسترسی غیرمجاز جلوگیری می‌نماید. دسترسی از خارج شبکه خانگی بهتر است از طریق VPN انجام شود تا یک لایه امنیتی اضافه فراهم شود. علاوه بر این، فعال‌سازی فایروال داخلی NAS و محدود کردن دسترسی پورت‌ها، تهدیدات خارجی را کاهش می‌دهد.

تهدیدات و مدیریت کاربران

برای هر کاربر حساب جداگانه بسازید و سطح دسترسی متفاوت تعریف کنید. پوشه‌های شخصی و عمومی را تفکیک نمایید و از رمزهای عبور قوی استفاده کنید. تهدیدات رایج مانند Ransomware، دسترسی غیرمجاز یا حملات Brute Force با بروزرسانی مرتب سیستم‌عامل، نصب آنتی‌ویروس و فعال‌سازی اعلان‌های امنیتی کاهش می‌یابند. همچنین، ثبت لاگ فعالیت کاربران کمک می‌کند ورودهای مشکوک یا خطاهای سیستمی به سرعت شناسایی شوند.

بخش پنجم: پشتیبان‌گیری و مراقبت از داده‌ها

روش پشتیبان‌گیری 3-2-1

برای حفظ امنیت داده‌ها، بهترین راهکار استفاده از روش 3-2-1 است:

• همیشه سه نسخه از اطلاعات خود داشته باشید.

• آن‌ها را روی دو نوع رسانه متفاوت ذخیره کنید؛ مانند ترکیب هارد داخلی و خارجی یا SSD و HDD.

• یک نسخه را به‌طور کامل خارج از محل اصلی نگهداری کنید.

• این روش احتمال از دست رفتن اطلاعات را به حداقل می‌رساند و حتی در صورت خرابی چند دیسک یا خطای انسانی، داده‌ها محافظت می‌شوند.

ابزارها و زمان‌بندی

ابزارهایی مانند rsync یا پلاگین‌های داخلی TrueNAS و OpenMediaVault امکان زمان‌بندی پشتیبان‌گیری خودکار را فراهم می‌کنند. می‌توان فایل‌ها را روزانه، هفتگی یا ماهانه در محل دیگری ذخیره کرد. همچنین، برخی NASها امکان نسخه‌بندی (versioning) فایل‌ها را ارائه می‌دهند تا در صورت حذف یا تغییر ناخواسته، بتوان نسخه قبلی فایل را بازیابی نمود.

مانیتورینگ سلامت دیسک‌ها

فناوری SMART هشدارهای اولیه درباره مشکلات دیسک ارائه می‌دهد. بررسی دوره‌ای سلامت هاردها و تعویض دیسک‌های معیوب پیش از وقوع خرابی کامل، احتمال از دست رفتن داده را کاهش می‌دهد. تهویه مناسب کیس، محیط تمیز و نصب فن‌های اضافی، عمر قطعات را افزایش می‌دهد و از خرابی‌های غیرمنتظره جلوگیری می‌کند.

بخش ششم: امکانات جانبی و پیشرفته NAS

مدیا سرور

با نصب Plex یا Jellyfin، NAS به یک سرور مدیا تبدیل می‌شود. این امکان باعث می‌شود فیلم‌ها، موسیقی‌ها و عکس‌ها روی تلویزیون، گوشی یا تبلت پخش شوند. علاوه بر پخش محلی، برخی نرم‌افزارها امکان استریم از راه دور را نیز فراهم می‌کنند.

مدیریت دانلود

با نرم‌افزارهایی مانند qBittorrent یا Transmission، دانلود فایل‌ها بدون نیاز به روشن بودن لپ‌تاپ انجام می‌شود. این قابلیت باعث مدیریت آسان و صرفه‌جویی در مصرف انرژی می‌شود و کاربران می‌توانند برنامه زمان‌بندی دانلود خودکار داشته باشند.

Docker و ماشین‌های مجازی

Docker امکان اجرای اپلیکیشن‌ها در کانتینرها را فراهم می‌کند و با مدیریت منابع بهتر، استفاده بهینه از سیستم را تضمین می‌کند. همچنین، اجرای ماشین‌های مجازی روی NAS امکان راه‌اندازی سرورهای جداگانه، آزمایش نرم‌افزار یا میزبانی چند سرویس را می‌دهد. این قابلیت برای شرکت‌های کوچک و کاربران حرفه‌ای مفید است و نیاز به خرید سرورهای مجزا کاهش می‌یابد.

آپدیت‌ها و امنیت

به روزرسانی ها

به‌روزرسانی منظم سیستم‌عامل و پلاگین‌ها امنیت NAS را افزایش می‌دهد و از نفوذهای احتمالی جلوگیری می‌کند. فعال‌سازی اعلان‌های امنیتی و بررسی لاگ‌ها، شناسایی تهدیدها را سریع‌تر می‌کند.

ارتقاء سخت‌افزار

با پر شدن ظرفیت ذخیره‌سازی، هاردهای بزرگ‌تر یا دیسک‌های جدید اضافه کنید. افزایش رم سرعت سیستم را هنگام اجرای سرویس‌ها و ماشین‌های مجازی بالا می‌برد و عمر مفید NAS را افزایش می‌دهد.

ابزارهای مانیتورینگ

Grafana Netdata و مصرف منابع و سلامت دیسک‌ها را نمایش می‌دهند و هشدارهای لحظه‌ای ارائه می‌کنند. این ابزارها کمک می‌کنند منابع بهینه مدیریت شوند و نیاز به ارتقاء سخت‌افزار به موقع تشخیص داده شود.

جمع بندی

ساخت NAS تجربه‌ای کاربردی و جذاب برای افرادی است که به امنیت، انعطاف و کنترل داده‌ها اهمیت می‌دهند. از انتخاب سخت‌افزار و سیستم‌عامل گرفته تا تنظیم امنیت، پشتیبان‌گیری 3-2-1 و امکانات پیشرفته، تمام مراحل عملی و قابل اجرا هستند. سرمایه‌گذاری روی NAS، استقلال از سرویس‌های ابری و کنترل کامل بر داده‌های حیاتی را تضمین می‌کند. با کمی دقت و برنامه‌ریزی، سیستمی خواهید داشت که سال‌ها همراه شما باقی می‌ماند و نیازهای ذخیره‌سازی، سرگرمی و توسعه نرم‌افزاری را پوشش می‌دهد.